DE MEEST VOORKOMENDE DRUIVEN (WIJN)SOORTEN IN PIEMONTE
DE BESTE WIJNSTREEK VAN ITALIE
Piemonte is één van de beste wijnstreken van Italië. Alle omstandigheden zoals klimaat en terrein zijn perfect om mooie en (h)eerlijke wijnen te produceren. Voor de rode wijnen zijn de Barbara, Barbaresco en uiteraard de Barolo daar de bekendste van. De meeste bekende is de Barbera en er is een Barbera d’Asti en een Barbera d’Alba beide vernoemt naar de steden waar de roots liggen.
Maar er zijn meer bekende wijnen in Piemonte. De lichtere rode wijn Dolcetto of de Nebbiolo een wat zwaardere rode wijn van dezelfde druif als de Barbaresco en de Barolo.
Maar ook de witte wijnen zijn vertegenwoordigd. Een Piemonte Chardonnay of de bekende Muscato d’Asti een licht zoete mousserende wijn met 5% alcohol is heel gebruikelijk in het gebied rondom Asti.
Kortom er zijn veel druivensoorten of wijnsoorten die voorkomen in Piemonte en daarom hieronder een overzicht.
BARBERA
De Barbera wordt nagenoeg alleen verbouwd in Piemonte en is het best bewaarde geheim van deze provincie. De Barbera druif levert een stevige, donkere en intense rode wijn op en het alcohol percentage kan nogal per jaar verschillen en loopt van 13,5% tot soms wel bijna 15%.
Er is meestal een “gewone” Barbera en een Superiore te verkrijgen. De laatste betekent dat de wijn nog enkele maanden of jaren op eikenhouten vaten is bewaard wat de smaak uiteraard ten goed komt.
De wijngaarden voor de Barbera liggen vaak vlak bij die van de Barbaresco en de Barolo maar net iets ongunstiger dan de twee grote broers die over de beste wijngaarden in de regio beschikken. Daar in tegen is de Barbera wat vriendelijker geprijsd dan de Barbaresco en Barolo.
Dit zijn de regio’s gespecialiseerd in de Barbera:
- Barbera d’Asti DOCG (90% min.)
- Barbera d’Asti Sottozona “Nizza” DOCG (90% min.)
- Barbera del Monferrato Superiore DOCG
- Barbera del Monferrato DOC
- Barbera d’Alba DOC
- Gabiano DOC (90–95%)
- Rubino di Cantavenna DOC (75–90%)
- Colli Tortonesi Barbera DOC (85% min.)
- Piemonte Barbera DOC (85% min.)
NEBBIOLO
De Nebbiolo is een historische en veel verbouwde druif in Piemonte. De naam Nebbiolo zou nebbia of te wel mist betekenen en dit zou kunnen omdat de druiven laat in het seizoen tijdens de eerste herfstmist worden geoogst.
In het gebied Langhe is de Nebbiolo druif het meest bekend als de druif voor de Barbaresco en Barolo. De lichte, elegante Barbaresco wordt slechts in 4 gemeenten rondom het plaatsje Barbaresco in de heuvels aan de rivier de Tanaro verbouwd. Barbarescao die de titel “Superiore” draagt is minstens twee jaar opgeslagen waarvan één jaar in eikenhouten vaten. Voor een “Riserva” is dat zelfs vier jaar. De Barolo wordt in een groter gebied verbouwd van maar liefst elf gemeenten romdom het plaatsje La Morra. Een Barolo moet minstens 13% alcohol bevatten en wordt minstens drie jaar opgeslagen, waarvan minstens twee jaar in vaten van eikenhout of kastanjehout. Je drinkt de Barbaresco en Barolo uit grote wijnglazen zodat er veel lucht bij kan en op een temperatuur van 18-20°C.
Er is ook een “gewone” Nebbiolo te koop en deze wordt jonger gedronken en rust niet op eikenhouten vaten. Deze versie is dan ook milder in prijs dan de Barbaresco en Barolo. Neemt niet weg dat het een mooie wijn kan zijn met een mooie donkere kleur, stevige smaak en een intens parfum. Deze Nebbiolo heeft wel behoorlijk wat tannines. Server temperatuur 18°C.
De Nebbiolo regio’s:
- Barbaresco DOCG (100%)
- Barolo DOCG (100%)
- Ghemme DOCG (85% min.)
- Gattinara DOCG (90% min.)
- Roero DOCG (95% min.)
- Nebbiolo d’Alba (100%)
- Langhe Nebbiolo DOC (85% min.)
- Albugnano DOC (85% min.)
- Terre Alfieri DOC (85% min.)
- Boca DOC (70–90%)
- Bramaterra (50–80%)
- Carema (85% min.)
- Lessona DOC (85% min.)
- Valli Ossolane Nebbiolo (85% min.)
- Sizzano DOC (50–70%)
- Fara DOC (50–70%)
- Colline Novaresi (50% min.)
- Piemonte Nebbiolo DOC (85% min.)
DOLCETTO
Een druif met relatief weinig tannines dat is de Dolcetto. Ook wel de “alledaagse wijn” genoemd in Piemonte omdat deze wijn jaren geleden iedere dag op tafel kwam. Een Dolcetto kan naar enkele maanden rijpen al gedronken worden en kan ook licht gekoeld worden geserveerd op een temperatuur van 17°C. De druif wordt verbouwd in de buurt van Alba en Dogliani en om die reden wordt een Dolcetto ook wel Dogliani genoemd.
Dit zijn de regio’s gespecialiseerd in de Dolcetto:
- Dolcetto di Ovada Superiore DOCG / Ovada DOCG (100%)
- Dolcetto di Diano d’Alba DOCG (100%)
- Dogliani DOCG (100%)
- Dolcetto d’Alba DOC (100%)
- Dolcetto d’Asti DOC (100%)
- Dolcetto d’Acqui DOC (100%)
- Dolcetto di Ovada DOC (100%)
- Langhe Dolcetto DOC (85% min.)
- Colli Tortonesi Dolcetto DOC (85% min.)
- Piemonte Dolcetto DOC (85% min.)
FREISA
De Freisa druif is een hele oude druif en haast antiek te noemen. Hij wordt al vermeld in de 7e eeuw. De druif kan god tegen temperatuurschommelingen en is resistent tegen ziekten. De Freisa wordt gebruikt in een stille droge maar ook een licht zoete bruisende wijn. De Freisa mag gekoeld gedronken worden en dus ook geschikt voor in het voorjaar als de temperturen buiten wat omhoog gaan. Serveer temperatuur: 14-16° C.
Freisa regio’s:
- Freisa di Chieri DOC (90%)
- Langhe Freisa DOC (85% min.)
- Freisa d’Asti DOC
- Colli Tortonesi Freisa DOC
- Piemonte Freisa DOC
SPUMANTE & MOSCATO
Het gebied rondom Asti is wereldberoemd om zijn zoete bruisende Mosacto of Spumante gemaakt van de Moscato druif. Deze druif wordt al eeuwen verbouwd in Piemonte maar is herontdekt. De Spumante of Brut genoemd heeft een alcohol percentage van ongeveer 12% terwijl de zachtere licht zoete Moscato een alcohol percentage heeft van maximaal 6,5%. Italianen geven de voorkeur aan de Moscato omdat het een zachtere versie is. In Nederland kan het als “te zoet” worden beschouwd. De wijnen zijn in DOC of DOCG verkrijgbaar en worden gekoeld gedronken. Serveer temperatuur: 14-16° C.
De regio’s:
- Asti DOCG (100%)
- Loazzolo DOC (100%)
- Strevi DOC (100% passito soort)
- Colli Tortonesi Moscato DOC
- Piemonte Moscato DOC
CORTESE
Cortese is een jonge DOC en gemaakt van witte druiven. De aromatische is een uitzondering hierop. De wijn is makkelijk drinkbaar, licht en fris. Soms wordt de Cortese verwerkt in een blend en vormt dan een Brut met een lichte sprankeling. Dit geeft een erg fris effect en deze wijn is in Nederland erg geliefd. De Cortese heeft een hoog alcohol gehalte van 12% en kan koel worden geserveerd op een temperatuur van 14-16° C.
Cortese regio’s:
- Gavi DOCG (100%)
- Cortese dell’Alto Monferrato DOC (85%)
- Colli Tortonesi Cortese DOC
- Piemonte Cortese DOC
GAVI
In het centrum van Alto Monferrato ligt het plaatsje Gavi. De Gavi wijn wordt ook van Cortese druiven gemaakt. De wijn is droog maar heeft een licht parfum en een frisse smaak. Ook deze wijn kan koel geserveerd worden op een temperatuur van 14-16° C.
ARNEIS OF ROERO
De Roero Arneis is een gele en behoorlijk aromatische wijn, met een intense en frisse smaak. De smaak is vol, zacht en volwassen met ruime tonen van appel en rijpe banaan. Het alcoholgehalte zit rond de 12% kan koel geserveerd worden op een temperatuur van 14-16° C.
Regio’s:
- Roero Arneis DOCG (95% min.)
- Langhe Arneis DOC (85% min.)
- Terre Alfieri DOC (85% min.)
FAVORITA
Een veel minder bekende druif is de Favorito en komt voornamelijk voor in Piemonte en dan met name in de Roero. Ook in de Langhe en Monferrato komt de druif voor maar dan wel onder een andere naam namelijk Furmentin.
De Favorita is een druif die laat rijpt met goede zuren en stevige geur die doet denken aan een Sauvignon Blanc. Een frisse witte wijn met de geur van wit fruit en met mineralen waardoor de wijn wat ziltig kan smaken. Een wijn om jong te drinken maar kan ook voor niet al te lange tijd bewaard worden. Een frisse lente en zomerwijn die niet op hout heeft gelegen en in de koelkast bewaard en uit de koelkast gedronken kan worden.
Een wijn voor bij pasta, via en schelpdieren maar ook gerechten met ei.
Regio’s:
- Roero Favorita DOCG
- Langhe Favorita DOC
GRIGNOLINO
De laat rijpende Grignolino druif staat vooral aangeplant op de zuidelijke hellingen, in de volle zon. De Druif geeft lichtrode, jonge wijnen met frisse zuren en soms een aardse smaak en weinig alcohol. Maar wijn van Grignolino kan ook de nodige pittige tannines hebben. De Grignolino is volgens sommige Italianen hun antwoord op de Franse Beaujolais wijnen echter is daar nog niets van uitgekomen. In noord Italië zie je de Grignolino helaas niet vaak op de wijnkaart staan.
Regio’s:
- Monferrato Grignolino DOC
ERBALUCE
De oorsprong van de Erbaluce, één van de oudste rassen uit Piëmonte, is niet bekend, maar men vermoedt dat het een inheems ras is uit de vochtige dalen aan de voet van de Alpen in het noorden van Torino. Hoewel het ras breed in heel Piëmonte is aangeplant, is de aanplant toch hoofdzakelijk geconcentreerd in die noordelijke regio.
De van nature zeer hoge aciditeit van de Erbaluce maakt de druif veelzijdig, voor de productie van zowel droge (Erbaluce di Caluso) als zoete “passito”-wijnen (Caluso Passito). Ook worden de druiven gebruikt om een mousserende wijn te maken. De droge wijnen zijn helder, fris en levendig, met de smaak en geur van wit fruit en appels.
Regio’s:
- Erbaluce di Caluso DOCG
NASCETTA
Nascetta (of anascetta) is een bijzondere witte imheemse druif die zeldzaam is in Piemonte. Het ras staat aangeplant in de westelijke Langhe heuvels. Het was ooit bijna uitgestorven maar is nu gelukkig aan een (kleine) comeback bezig.
In de beste wijnen vertoont Nascetta een perfecte balans tussen zuren, exotisch fruit en toetsen van (acacia)honing.
Regio’s:
- Langhe Nascetta DOC
- Langhe Nascetta del comune di Novello DOC
KEURMERKEN
DOCG
Denominazione di Origine Controllata e Garantita = Allerhoogste kwaliteitsnorm: als DOC plus stringente maximale opbrengst per hectare. Wijnen moeten gekeurd worden door een commissie voordat ze gebotteld mogen worden. Anno 2012 kent Italië 73 DOCG wijnen.
DOC
Denominazione di origine controllata = Een na hoogste kwalificatie: wijn komt van speciaal stuk land. Anno 2012 kent Italië 334 DOC wijnen.
Riserva
Kan worden gebruikt bij een DOC of DOCG wijn en geeft aan dat de wijn een verplichte rijpingsduur heeft gehad. Een wijn met classico of riserva op het etiket betekent over het algemeen ook een betere kwaliteit.
Superiore
Betekent dat de wijn 1% meer alcohol heeft dan de “gewone” versie.
IGT
Indicazione Geografica Tipica (IGT) de wijn komt uit een bepaald geografisch gebied en verder zijn er geen kwalificaties die een kwaliteitseis impliceren.
Piemonte wordt als de kwalitatief beste wijnstreek beschouwd zich uitend in het aantal DOC’s en DOCG’s.
BIOLOGISCHE WIJNEN
Bedrijven die biologische voedingsmiddelen willen bereiden dienen in het bezit te zijn van de juiste certificaten. Er moet een duidelijke administratie bijgehouden worden van biologische grondstoffen die binnenkomen, en biologische producten die geleverd worden aan bijvoorbeeld winkels of andere verkopers met reguliere levensmiddelen.
Biologische voeding mag geen chemisch-synthetische geur-, kleur- en smaakstoffen bevatten en ook geen conserveringsmiddelen. Ook zijn er strenge eisen aangaande de etikettering. Als uitzondering op de algemene regel mag biologische wijn overigens wél sulfieten bevatten. In feite bestaat er geen biologische wijn maar is het wijn van biologisch geteelde druiven. De vinificatie hiervan staat gebruik van sulfiet toe.
Wanneer een biologische wijn is goedgekeurd, dan mag deze het Europees Biologisch keurmerk op het etiket voeren. Dit keurmerk is te herkennen aan de afbeelding van een blad dat gevormd wordt uit sterren.
(bron: Wikipedia)
SLOWWINE
Slow Wine hanteert dezelfde principes als Slow Food: Buono, Pulito, Giusto. De Slow Wine, of natuurlijke wijnen, worden dan ook anders geproduceerd dan commerciële wijnen. Aandacht voor duurzaamheid, biodiversiteit en behoud van eigen identiteit. Daarmee gaan ook bepaalde methoden van landbouw en veeteelt gepaard. Met name respect voor, en het ritme van de natuur zijn belangrijk. Hoe uit zich dat in de praktijk? Dat kan per wijnmaker verschillen.
overkoepelende kenmerken:
- De wijnmakers zijn relatief kleine, onafhankelijke wijnproducenten.
- De wijnmaker heeft de intentie om natuurlijke wijn te maken en is bereid daarin risico te nemen.
- De maker van Slow Wine teelt het liefst zelf zijn eigen druiven.
- De druivenrassen die worden gebruikt zijn vooral inheemse soorten, de lokale variëteiten in een bepaalde regio.
- De handgeplukte, biologische druiven die gebruikt worden komen uit wijngaarden waar geen kunstmatig gemaakte chemische stoffen zoals onkruidverdelgers en bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt.
- De wijnmaker volgt het natuurlijke beloop in het maken van de wijn. In het proces van wijn maken worden geen middelen toegevoegd die de kleur, geur of smaak corrigeren.
- Als sulfiet wordt gebruikt om te conserveren, dan is dat alleen op het moment van bottelen en slechts in een minimale dosis.
- De gisting start spontaan met natuurlijk gistcellen die van nature op de druif zitten.
- De wijnen zijn over het algemeen niet gefilterd of geklaard.
- De wijnen zijn uitdrukking van de maker van de wijn, weerspiegelen het terroir, de culturele context en traditie.
Het uiteindelijke product? Unieke wijn met ziel, eigen identiteit en stevig karakter. Dat betekent trouwens niet dat elke wijn voor iedereen lekker is. Juist door de uitgesproken smaken, zijn het geen allemansvriendjes. Dat heb je bij mensen met sterke karakters vaak ook. Niet iedereen kan ermee overweg. Maar de vriendschappen die ontstaan, zijn echt, diepgaand en interessant.
(Auteur: Iris Fraikin)
PIEMONTE WIJNJAREN OF VINTAGE REPORT
Overzicht van 1971 tot en met 2020
De informatie die er is suggereert echter dat eerder rijpende variëteiten zoals Barbera in goede gezondheid werden geplukt terwijl de warme dagen en koele nachten perfect waren voor laatrijpe Nebbiolo. Aangezien zowel Barolo als Barbaresco grote serieuze tannines zijn die zowel in de fles als in de kelder tijd nodig hebben om tot rust te komen zal het nog een paar jaar duren voordat critici en consumenten zeker weten hoe goed deze wijnen zijn.
Een koude, natte lente vertraagde de groei van de wijnstokken en de aanhoudende regen maakte rot en ziekte een bedreiging. Ondanks de extra risico’s gaven de regens de bodems echter het broodnodige water om de zomermaanden te overleven. Juni leverde toen een fantastische zomer op met de hete, droge dagen tot en met augustus, toen een hagelstorm losbrak. De goede omstandigheden herstelden zich snel en het idyllische weer hield aan tot in september. Veel van de druiven, met name Nebbiolo, profiteerden van de warme dagen en de koele avonden naast elkaar. Vooral de koele avonden zijn belangrijk om de zuurgraad en versheid in de druiven te behouden. Begin september trof echter een aanzienlijk onweer, als laatste bedreiging voor het groeiseizoen, gevolgd door een vervelende hagelbui die, afhankelijk van de wijngaard, de opbrengsten aanzienlijk verminderde, vooral in Barbaresco.
Door goede omstandigheden kon de oogst begin september beginnen en begon het plukken van zowel witte druivenrassen als vroegrijpe rode rassen in de eerste week, terwijl later rijpende rassen werden geplukt tegen het einde van de maand en in oktober.
Hoewel het nog veel te vroeg is om de kwaliteit van de wijnen te vertellen, geven rapporten aan dat veel van de druiven een fenolische rijpheid hebben bereikt, wat voorspelt dat er goede dingen komen. De wijnen hebben waarschijnlijk een goed fruitkarakter, structuur en zuurgraad.
De vintage ziet er met name goed uit, maar er is niet genoeg informatie beschikbaar voor een definitieve beoordeling.
Vorst en droogte beïnvloedden de opbrengsten in de regio, en de hittegolf gedurende de zomer resulteerde in een kortere rijpingstijd dan normaal. Dit kan een aromatische ontwikkeling belemmeren hoewel koele nachten de karakteristieke hoge zuurgraad van de rode wijnen in de regio hebben behouden.
Terwijl de meeste de 2015 oogst herinneren met in het begin een ongewoon warme zomer en in de tweede helft van het jaar de dreiging van regen was dit jaar klassiek getimed en relatief stress-vrij.
(Vintage report thanks to: Jancis Robinson, http://jancisrobinson.com | from 2019 thanks to: Wine Searcher, http://wine-searcher.com)
(Datasheets thanks to: Consorzio di Tutela Barolo Barbaresco Alba Langhe e Dogliani, http://www.langhevini.it/)
Gratis verzending vanaf € 75,00 
Altijd gratis bezorging in Tilburg e.o.